Çocuk Haklari Bildirgesi

---

Çocuk Haklari Bildirgesi

Birlesmis Milletler Genel Kurulu tarafindan 20 Kasim 1989 tarihinde kabul edilmistir. Bu Sözlesmeye Taraf Devletler,Birlesmis Milletler Andlasmasinda ilân edilen ilkeler uyarinca insanlik ailesinin tüm üyelerinin, dogustan varliklarina özgü bulunan haysiyetle birlikte esit ve devredilemez haklara sahip olmalarinin taninmasinin, dünyada özgürlük, adalet ve barisin temeli oldugunu düsünerek,Birlesmis Milletler halklarinin, insanin temel haklarina ve bireyin, insan olarak tasidigi haysiyet ve degere olan kesin inançlarini Birlesmis Milletler Andlasmasinda bir kez daha dogrulamis olduklarini ve daha genis bir özgürlük ortaminda toplumsal ilerleme ve daha iyi bir yasam düzeyi saglama yolundaki kararliliklarini hatirda tutarak, Birlesmis Milletlerin, Insan Haklari Evrensel Beyannamesi’nde ve Uluslararasi Insan Haklari Sözlesmelerinde herkesin, bu metinlerde yeralan hak ve özgürlüklerden irk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ya da baska görüs, ulusal ya da toplumsal köken, mülkiyet, dogustan veya baska durumdan kaynaklanan ayirimlar dahil, hiçbir ayirim gözetilmeksizin yararlanma hakkina sahip olduklarini benimsediklerini ve ilân ettiklerini kabul ederek,Uluslararasi Insan Haklari Evrensel Beyannamesi’nde, Birlesmis Milletlerin, çocuklarin özel ilgi ve yardima hakki oldugunu ilân ettigini animsayarak,Toplumun temel birimi olan ve tüm üyelerinin ve özellikle çocuklarin gelismeleri ve esenlikleri için dogal ortami olusturan ailenin toplum içinde kendisinden beklenen sorumluluklari tam olarak yerine getirebilmesi için gerekli koruma ve yardimi görmesinin zorunluluguna inanmis olarak,Çocugun kisiliginin tam ve uyumlu olarak gelisebilmesi için mutluluk, sevgi ve anlayis havasinin içindeki bir aile ortaminda yetismesinin gerekliligini kabul ederek,Çocugun toplumda bireysel bir yasanti sürdürebilmesi için her yönüyle hazirlanmasinin ve Birlesmis Milletler Andlasmasinda ilân edilen ülküler ve özellikle baris, degerbilirlik, hosgörü, özgürlük, esitlik ve dayanisma ruhuyla yetistirilmesinin gerekliligini gözönünde bulundurarak,Çocuga özel bir ilgi gösterme gerekliliginin,1924 tarihli, Cenevre Çocuk Haklari Bildirisi’nde ve 20 Kasim 1959 tarihinde Birlesmis Milletler Teskilati Genel Kurulunca kabul edilen Çocuk Haklari Bildirisi’nde belirtildigini ve Insan Haklari Evrensel Beyannamesi’nde, Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararasi Sözlesmesi’nde (özellikle 23 ve 24’üncü maddelerinde) ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara Iliskin Uluslararasi Sözlesme’de (özellikle 10’uncu maddesinde) ve çocuklarin esenligi ile ilgili uzman kuruluslarin ve uluslararasi örgütlerin kurucu ve ilgili belgelerinde tanindigini hatirda tutarak,Çocuk Haklari Bildirisi’nde de belirtildigi gibi çocugun gerek bedensel gerek zihinsel bakimdan tam erginlige ulasmamis olmasi nedeniyle dogum sonrasinda oldugu kadar, dogum öncesinde de uygun yasal korumayi da içeren özel güvence ve koruma gereksiniminin bulundugunu hatirda tutarak,Ulusal ve uluslararasi düzeyde çocuklari aile yanina yerlestirme ve evlât edinmeye de özel atifta bulunan Çocugun Korunmasi ve Esenligine Iliskin Toplumsal ve Hukuksal Ilkeler Bildirisi; Çocuk Mahkemelerinin Yönetimi Hakkinda Birlesmis Milletler Asgari Standart Kurallari (Pekin Kurallari) ve Acil Durumlarda ve Silâhli Çatisma Halinde Kadinlarin ve Çocuklarin Korunmasina Iliskin Bildirinin hükümlerini animsayarak,Dünyadaki ülkelerin tümünde çok güç kosullar altinda yasayan ve bu nedenle özel bir ilgiye gereksinimi olan çocuklarin bulundugu bilinci içinde,Çocugun korunmasi ve uyumlu gelismesi bakimindan her halkin kendine özgü geleneklerinin ve kültürel degerlerinin tasidigi önemi gözönünde tutarak, Her ülkedeki, özellikle gelismekte olan ülkelerdeki çocuklarin yasama kosullarinin iyilestirilmesi için uluslararasi isbirliginin tasidigi önemin bilincinde olarak, asagida bulunan kurallar üzerinde anlasmaya varmislardir.

Çocuk Haklarina Dair Sözlesme: Birinci Kisim, Madde 1-41

Madde 1:Bu Sözlesme uyarinca çocuga uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yasta resit olma durumu hariç, onsekiz yasina kadar her insan çocuk sayilir.

Madde 2: 1. Taraf Devletler, bu Sözlesme’de yazili olan haklari kendi yetkileri altinda bulunan her çocuga, kendilerinin, ana babalarinin veya yasal vasilerinin sahip olduklari, irk, renk, cinsiyet, dil, siyasal ya da baska düsünceler, ulusal, etnik ve sosyal köken, mülkiyet, sakatlik, dogus ve diger statüler nedeniyle hiçbir ayrim gözetmeksizin tanir ve taahhüt ederler.2. Taraf Devletler, çocugun ana-babasinin, yasal vasilerinin veya ailesinin öteki üyelerinin durumlari, faaliyetleri, açiklanan düsünceleri veya inançlari nedeniyle her türlü ayirima veya cezaya tâbi tutulmasina karsi etkili biçimde korunmasi için gerekli tüm uygun önlemi alirlar. Madde 3:1. Kamusal ya da özel sosyal yardim kuruluslari, mahkemeler, idari makamlar veya yasama organlari tarafindan yapilan ve çocuklari ilgilendiren bütün faaliyetlerde, çocugun yarari temel düsüncedir. 2. Taraf Devletler, çocugun ana-babasinin, vasilerinin ya da kendisinden hukuken sorumlu olan diger kisilerin hak ve ödevlerini de gözönünde tutarak, esenligi için gerekli bakim ve korumayi saglamayi üstlenirler ve bu amaçla tüm uygun yasal ve idari önlemleri alirlar.

1. Taraf Devletler, çocuklarin bakimi veya korunmasindan sorumlu kurumlarin, hizmet ve faaliyetlerin özellikle güvenlik,saglik, personel sayisi ve uygunlugu ve yönetimin yeterliligi açisindan, yetkili makamlarca konulan ölçülere uymalarini taahhüt ederler.

Madde 4:Taraf Devletler, bu Sözlesme’de taninan haklarin uygulanmasi amaciyla gereken her türlü yasal, idari ve diger önlemleri alirlar. Ekonomik, sosyal ve kültürel haklara iliskin olarak, Taraf Devletler eldeki kaynaklarini olabildigince genis tutarak, gerekirse uluslararasi isbirligi çerçevesinde bu tür önlemler alirlar.

Madde 5:Taraf Devletler, bu Sözlesme’nin çocuga tanidigi haklar dogrultusunda çocugun yeteneklerinin gelistirilmesi ile uyumlu olarak, çocuga yol gösterme ve onu yönlendirme konusunda ana-babanin, yerel gelenekler öngörüyorsa uzak aile veya topluluk üyelerinin, yasal vasilerinin veya çocuktan hukuken sorumlu öteki kisilerin sorumluluklarina, haklarina ve ödevlerine saygi gösterirler.

Madde 6:1. Taraf Devletler, her çocugun temel yasama hakkina sahip oldugunu kabul ederler. 2. Taraf Devletler, çocugun hayatta kalmasi ve gelismesi için mümkün olan azami çabayi gösterirler.

Madde 7:1. Çocuk dogumdan hemen sonra derhal nüfus kütügüne kaydedilecek ve dogumdan itibaren bir isim hakkina, bir vatandaslik kazanma hakkina ve mümkün oldugu ölçüde ana-babasini bilme ve onlar tarafindan bakilma hakkina sahip olacaktir. 2. Taraf Devletler, özellikle çocugun tabiiyetsiz kalmasi sözkonusu oldugunda kendi ulusal hukuklarina ve ilgili uluslararasi belgeler çerçevesinde üstlendikleri yükümlülüklerine uygun olarak bu haklarin islerlik kazanmasini taahhüt ederler.

Madde 8:1. Taraf Devletler, yasanin tanidigi sekliyle çocugun kimligini; tabiiyeti, ismi ve aile baglari dahil, koruma hakkina saygi göstermeyi ve bu konuda yasa disi müdahalelerde bulunmamayi taahhüt ederler. 2. Çocugun kimliginin unsurlarinin bazilarindan veya tümünden yasaya aykiri olarak yoksun birakilmasi halinde, Taraf Devletler çocugun kimligine süratle yeniden kavusturulmasi amaciyla gerekli yardim ve korumada bulunurlar.

Madde 9:1. Yetkili makamlar uygulanabilir yasa ve usullere göre ve temyiz yolu açik olarak, ayriligin çocugun yüksek yararina oldugu yolunda karar vermedikçe, Taraf Devletler, çocugun; ana-babasindan, onlarin rizasi disinda ayrilmamasini güvence altina alirlar. Ancak, ana-babasi tarafindan çocugun kötü muameleye maruz birakilmasi ya da ihmâl edilmesi durumlarinda ya da ana-babanin birbirinden ayri yasamasi nedeniyle çocugun ikametgâhinin belirlenmesi amaciyla karara varilmasi gerektiginde, bu tür bir ayrilik karari verilebilir.2. Bu maddenin birinci fikrasi uyarinca girisilen her islemde, ilgili bütün taraflara isleme katilma ve görüslerini bildirme olanagi taninir. 3. Taraf Devletler, ana-babasindan veya bunlardan birinden ayrilmasina karar verilen çocugun, kendi yüksek yararina aykiri olmadikça, anababanin ikisiyle de düzenli bir biçimde kisisel iliski kurma ve dogrudan görüsme hakkina saygi gösterirler. 4. Böyle bir ayrilik, bir Taraf Devlet tarafindan girisilen ve çocugun kendisinin ana veya babasinin veya her ikisinin birden tutuklanmasini, hapsini, sürgün, sinirdisi edilmesini veya ölümünü (ki buna devletin gözetimi altinda iken nedeni ne olursa olsun meydana gelen ölüm dahildir) tevlit eden herhangi benzer bir islem sonucu olmussa, bu Taraf Devlet, istek üzerine ve çocugun esenligine zarar vermemek kosulu ile; ana-babaya, çocuga veya uygun olursa, ailenin bir baska üyesine, sözkonusu aile bireyinin ya da bireylerinin bulundugu yer hakkinda gereken bilgiyi verecektir. Taraf Devletler, böyle bir istemin basli basina sunulmasinin ilgili kisi veya kisiler bakimindan aleyhe hiç bir sonuç yaratmamasini ayrica taahhüt ederler.

Madde 10:1. 9’uncu Maddenin 1’inci fikrasi uyarinca Taraf Devletlere düsen sorumluluga uygun olarak, çocuk veya ana-babasi tarafindan, ailenin birlesmesi amaçlariyla yapilan bir Taraf Devlet ülkesine girme ya da onu terketme konusundaki her basvuru, Taraf Devletlerce olumlu, insani ve ivedi bir tutumla ele alinacaktir. Taraf Devletler, bu tür bir basvuru yapilmasinin basvuru sahipleri veya aile üyeleri aleyhine sonuçlar yaratmamasini taahhüt ederler. 2. Ana-babasi, ayri devletlerde oturan bir çocuk olaganüstü durumlar hariç, hem ana hem de babasi ile düzenli biçimde kisisel iliskiler kurma ve dogrudan görüsme hakkina sahiptir. Bu nedenle ve 9 uncu maddenin 1 inci fikrasina göre Taraf Devletlere düsen sorumluluga uygun olarak, Taraf Devletler çocugun ve ana-babasinin Taraf Devletlerin ülkeleri dahil herhangi bir ülkeyi terketmeye ve kendi ülkelerine dönme hakkina saygi gösterirler. Herhangi bir ülkeyi terketme hakki, yalnizca yasada öngörüldügü gibi ve ulusal güvenligi, kamu düzenini, kamu sagligi ve ahlak veya baskalarinin hak ve özgürlüklerini korumak amaci ile ve isbu Sözlesme ile taninan öteki haklarla bagdastigi ölçüde kisitlamalara konu olabilir.

Madde 11:1. Taraf Devletler, çocuklarin yasadisi yollarla ülke disina çikarilip geri döndürülmemesi halleriyle mücadele için önlemler alirlar.2. Bu amaçla Taraf Devletler iki ya da çok tarafli anlasmalar yapilmasini ya da mevcut anlasmalara katilmayi tesvik ederler.

Madde 12:1. Taraf Devletler, görüslerini olusturma yetenegine sahip çocugun kendini ilgilendiren her konuda görüslerini serbestçe ifade etme hakkini bu görüslere çocugun yasi ve olgunluk derecesine uygun olarak, gereken özen gösterilmek suretiyle tanirlar. 2. Bu amaçla, çocugu etkileyen herhangi bir adli veya idari kovusturmada çocugun ya dogrudan dogruya veya bir temsilci ya da uygun bir makam yoluyla dinlenilmesi firsati, ulusal yasanin usule iliskin kurallarina uygun olarak çocuga, özellikle saglanacaktir.

Madde 13:1. Çocuk, düsüncesini özgürce açiklama hakkina sahiptir; bu hak, ülke sinirlarina bagli olmaksizin; yazili, sözlü, basili, sanatsal biçimde veya çocugun seçecegi baska bir araçla her türlü haber ve düsüncelerin arastirilmasi, elde edilmesi ve verilmesi özgürlügünü içerir. 2. Bu hakkin kullanilmasi yalnizca: a. Baskasinin haklarina ve itibarina saygi; b. Milli güvenligin, kamu düzeninin, kamu sagligi ve ahlakin korunmasi nedenleriyle ve kanun tarafindan öngörülmek ve gerekli olmak kaydiyla yapilan sinirlamalara konu olabilir.

Madde 14:1. Taraf Devletler, çocugun düsünce, vicdan ve din özgürlükleri hakkina saygi gösterirler. 2. Taraf Devletler, ana-babanin ve gerekiyorsa yasal vasilerin; çocugun yeteneklerinin gelismesiyle bagdasir biçimde haklarinin kullanilmasinda çocuga yol gösterme konusundaki hak ve ödevlerine, saygi gösterirler. 3. Bir kimsenin dinini ve inançlarini açiklama özgürlügü kanunla öngörülmek ve gerekli olmak kaydiyla yalnizca kamu güvenligi, düzeni, saglik ya da ahlâki ya da baskalarinin temel haklari ve özgürlüklerini korumak gibi amaçlarla sinirlandirilabilir. Madde 15:1. Taraf Devletler, çocugun dernek kurma ve baris içinde toplanma özgürlüklerine iliskin haklarini kabul ederler. 2. Bu haklarin kullanilmasi, ancak yasayla zorunlu kilinan ve demokratik bir toplumda gerekli olan ulusal güvenlik, kamu güvenligi, kamu düzeni yararina olarak ya da kamu sagligi ve ahlâkin ya da baskalarinin hak ve özgürlüklerinin korunmasi amaçlariyla yapilan sinirlamalardan baskalariyla kisitlandirilamaz.

Madde 16:1. Hiçbir çocugun özel yasantisina, aile, konut ve iletisimine keyfi ya da haksiz bir biçimde müdahale yapilamayacagi gibi, onur ve itibarina da haksiz olarak saldirilamaz. 2. Çocugun bu tür müdahale ve saldirilara karsi yasa tarafindan korunmaya hakki vardir.

Madde 17:Taraf Devletler, kitle iletisim araçlarinin önemini kabul ederek çocugun; özellikle toplumsal, ruhsal ve ahlâki esenligi ile bedensel ve zihinsel sagligini gelistirmeye yönelik çesitli ulusal ve uluslararasi kaynaklardan bilgi ve belge edinmesini saglarlar. Bu amaçla Taraf Devletler: a. Kitle iletisim araçlarini çocuk bakimindan toplumsal ve kültürel yarari olan ve 29.maddenin ruhuna uygun bilgi ve belgeyi yaymak için tesvik ederler; b. Çesitli kültürel, ulusal ve uluslararasi kaynaklardan gelen bu türde bilgi ve belgelerin üretimi, degisimi ve yayimi amaciyla uluslararasi isbirligini tesvik ederler; c. Çocuk kitaplarinin üretimini ve yayilmasini tesvik ederler;d. Kitle iletisim araçlarini azinlik grubu veya bir yerli ahaliye mensup çocuklarin dil gereksinimlerine özel önem göstermeleri konusunda tesvik ederler; e. 13 ve 18’inci maddelerde yeralan kurallar gözönünde tutularak çocugun esenligine zarar verebilecek bilgi ve belgelere karsi korunmasi için uygun yönlendirici ilkeler gelistirilmesini tesvik ederler.

Madde 18:1. Taraf Devletler, çocugun yetistirilmesinde ve gelismesinin saglanmasinda ana-babanin birlikte sorumluluk tasidiklari ilkesinin taninmasi için her türlü çabayi gösterirler. Çocugun yetistirilmesi ve gelistirilmesi sorumlulugu ilk önce ana-babaya ya da durum gerektiriyorsa yasal vasilere düser. Bu kisiler herseyden önce çocugun yüksek yararini gözönünde tutarak hareket ederler. 2. Bu Sözlesme’de belirtilen haklarin güvence altina alinmasi ve gelistirilmesi için Taraf Devletler, çocugun yetistirilmesi konusundaki sorumluluklarini kullanmada ana-baba ve yasal vasilerin durumlarina uygun yardim yapar ve çocuklarin bakimi ile görevli kuruluslarin, faaliyetlerin ve hizmetlerin gelismesini saglarlar.3. Taraf Devletler, çalisan ana-babanin, çocuk bakim hizmet ve tesislerinden, çocuklarinin da bu hizmet ve tesislerden yararlanma hakkini saglamak için uygun olan her türlü önlemi alirlar.

Madde 19:1. Bu Sözlesme’ye Taraf Devletler, çocugun ana-babasinin ya da onlardan yalnizca birinin, yasal vasi veya vasilerinin ya da bakimini üstlenen herhangi bir kisinin yaninda iken bedensel veya zihinsel saldiri, siddet veya suistimale, ihmal ya da ihmalkâr muameleye, irza geçme dahil her türlü istismar ve kötü muameleye karsi korunmasi için; yasal, idari, toplumsal, egitsel bütün önlemleri alirlar. 2. Bu tür koruyucu önlemler; burada tanimlanmis olan çocuklara kötü muamele olaylarinin önlenmesi, belirlenmesi, bildirilmesi, yetkili makama havale edilmesi, sorusturulmasi, tedavisi ve izlenmesi için gerekli baskaca yöntemleri ve uygun oldugu takdirde adliyenin ise el koymasi oldugu kadar durumun gereklerine göre çocuga ve onun bakimini üstlenen kisilere, gereken destegi saglamak amaci ile sosyal programlarin düzenlenmesi için etkin usulleri de içermelidir.

Madde 20:1. Geçici ve sürekli olarak aile çevresinden yoksun kalan veya kendi yararina olarak bu ortamda birakilmasi kabul edilmeyen her çocuk, Devletten özel koruma ve yardim görme hakkina sahip olacaktir. 2. Taraf Devletler bu durumdaki bir çocuk için kendi ulusal yasalarina göre, uygun olan bakimi saglayacaklardir.3. Bu tür bakim, baskaca benzerleri yaninda. bakici aile yanina verme, Islâm Hukukunda kefalet (kafalah), evlât edinme ya da gerekiyorsa çocuk bakimi amaci güden uygun kuruluslara yerlestirmeyi de içerir. Çözümler düsünülürken, çocugun yetistirilmesinde sürekliligin korunmasina ve çocugun etnik, dinsel, kültürel ve dil kimligine gereken saygi gösterilecektir.

Madde 21:Evlât edinme sistemini kabul eden ve/veya buna izin veren Taraf Devletler, çocugun en yüksek yararlarinin temel düsünce oldugunu kabul edecek ve asagidaki ilkeleri gerçeklestireceklerdir: a. Bir çocugun evlât edinilmesine ancak yetkili makam karar verir. Bu makam uygulanabilir yasa ve usullere göre ve güvenilir tüm bilgilerin isiginda; çocugun, ana-babasi, yakinlari ve yasal vasisine göre durumunu gözönüne alarak ve gereken durumlarda tüm ilgililerle yapilacak görüsme sonucu onlarin da evlât edinme konusundaki onaylarini alma zorunluluguna uyarak, kararini verir; b. Çocugun kendi ülkesinde elverisli biçimde bakilmasi mümkün olmadigi veya evlât edinecek veya yanina yerlestirilecek aile bulunmadigi taktirde, ülkelerarasi evlât edinmenin çocuk bakimindan uygun bir çözüm oldugunu kabul ederler; c. Baska bir ülkede evlât edinilmesi düsünülen çocugun, kendi ülkesinde mevcut evlât edinme durumuyla esdeger olan güvence ve ölçülerden yararlanmasini saglarlar; d. Ülkelerarasi evlât edinmede, yerlestirmenin ilgililer bakimindan yasadisi para kazanma konusu olmamasi için gereken bütün önlemleri alirlar; e. Bu maddedeki amaçlari, uygun oldugu ölçüde, ikili ya da çok tarafli düzenleme veya anlasmalarla tesvik ederler ve bu çerçevede, çocugun baska bir ülkede yerlestirilmesinin yetkili makam veya organlar tarafindan yürütülmesini güvenceye almak için çaba gösterirler.

Madde 22:1. Taraf Devletler, ister tek basina olsun isterse ana babasi veya herhangi bir baska kimse ile birlikte bulunsun, mülteci statüsü kazanmaya çalisan ya da uluslararasi veya iç hukuk kural ve usulleri uyarinca mülteci sayilan bir çocugun, bu Sözlesmede ve insan haklarina veya insani konulara iliskin ve sözkonusu Devletlerin taraf olduklari diger Uluslararasi Sözlesmelerde taninan ve bu duruma uygulanabilir nitelikte bulunan haklari kullanmasi amaciyla koruma ve insani yardimdan yararlanmasi için gerekli bütün önlemleri alirlar. 2. Bu nedenle, Taraf Devletler, uygun gördükleri ölçüde, Birlesmis Milletler Teskilati ve onunla isbirligi yapan hükümetlerarasi ve hükümetdisi yetkili baska kuruluslarla bu durumda olan bir çocugu korumak, ona yardim etmek, herhangi bir mülteci çocugun ailesi ile yeniden biraraya gelebilmesi için ana-babasi veya ailesinin baska üyeleri hakkinda bilgi toplamak amaciyla isbirliginde bulunurlar. Herhangi bir nedenle kendi aile çevresinden sürekli ya da geçici olarak ayri düsmüs bir çocuga bu Sözlesmeye göre taninan koruma, ayni esaslar içinde, ana-babasi ya da ailesinin baskaca üyelerinden hiçbirisi bulunmayan çocuga da taninacaktir.

Madde 23:1. Taraf Devletler zihinsel ya da bedensel özürlü çocuklarin sayginliklarini güvence altina alan, özgüvenlerini gelistiren ve toplumsal yasama etkin biçimde katilmalarini kolaylastiran sartlar altinda eksiksiz bir yasama sahip olmalarini kabul ederler.2. Taraf Devletler, özürlü çocuklarin özel bakimdan yararlanma hakkini tanirlar ve eldeki kaynaklarin yeterliligi ölçüsünde ve yapilan basvuru üzerine, yardimdan yararlanabilecek durumda olan çocuga ve onun bakimindan sorumlu olanlara, çocugun durumu ve ana-babanin veya çocuga bakanlarin içinde bulunduklari kosullara uygun düsecek yardimin yapilmasini tesvik ve taahhüt ederler. 3. Özürlü çocugun, özel bakima gereksinimi oldugu bilincinden hareketle bu maddenin 2’nci fikrasi uyarinca yapilmasi öngörülen yardim, çocugun ana-babasinin ya da çocuga bakanlarin parasal (mali) durumlari gözönüne alinarak, olanaklar ölçüsünde ücretsiz saglanir. Bu yardim; özürlü çocugun egitimi, meslek egitimi, tibbi bakim hizmetleri, rehabilitasyon hizmetleri, bir iste çalisabilecek duruma getirme hazirlik programlari ve dinlenme/eglenme olanaklarindan etkin olarak yararlanmasini saglamak üzere düzenlenir ve çocugun en eksiksiz biçimde toplumla bütünlesmesi yaninda, kültürel ve ruhsal yönü dahil bireysel gelismesini gerçeklestirme amacini güder.4. Taraf Devletler, uluslararasi isbirligi ruhu içinde, özürlü çocuklarin koruyucu sihhi bakimi, tibbi, psikolojik ve islevsel tedavileri alanlarina iliskin gerekli bilgilerin alisverisi yaninda, rehabilitasyon, egitim ve mesleki egitim hizmetlerine iliskin yöntemlerin bilgilerini de içerecek sekilde ve Taraf Devletlerin bu alanlardaki güçlerini, anlayislarini gelistirmek ve deneyimlerini zenginlestirmek amaciyla bilgi dagitimini ve bu bilgiden yararlanmayi tesvik ederler. Bu bakimdan, gelismekte olan ülkelerin gereksinimleri, özellikle gözönüne alinir.

Madde 24:1. Taraf Devletler, çocugun olabilecek en iyi saglik düzeyine kavusma, tibbi bakim ve rehabilitasyon hizmetlerini veren kuruluslardan yararlanma hakkini tanirlar. Taraf Devletler, hiçbir çocugun bu tür tibbi bakim hizmetlerinden yararlanma hakkindan yoksun birakilmamasini güvence altina almak için çaba gösterirler. 2. Taraf Devletler, bu hakkin tam olarak uygulanmasini takip ederler ve özellikle: a.Bebek ve çocuk ölüm oranlarinin düsürülmesi; b. Bütün çocuklara gerekli tibbi yardimin ve tibbi bakimin; temel saglik hizmetlerinin gelistirilmesine önem verilerek saglanmasi; c. Temel saglik hizmetleri çerçevesinde ve baska olanaklarin yanisira, kolayca bulunabilen tekniklerin kullanilmasi ve besleyici yiyecekler ve temiz içme suyu saglanmasi yoluyla ve çevre kirlenmesinin tehlike ve zararlarini gözönüne alarak, hastalik ve yetersiz beslenmeye karsi mücadele edilmesi; d.Anneye dogum öncesi ve sonrasi uygun bakimin saglanmasi; e. Bütün toplum kesimlerinin özellikle ana-babalar ve çocuklarin, çocuk sagligi ve beslenmesi, anne sütü ile beslenmenin yararlari, toplum ve çevre sagligi ve kazalarin önlenmesi konusunda temel bilgileri elde etmeleri ve bu bilgileri kullanmalarina yardimci olunmasi; f. Koruyucu saglik bakimlarinin, ana-babaya rehberligini, aile planlanmasi egitimi ve hizmetlerinin gelistirilmesi; amaçlariyla uygun önlemleri alirlar. 3. Taraf Devletler, çocuklarin sagligi için zararli geleneksel uygulamalarin kaldirilmasi amaciyla uygun ve etkili her türlü önlemi alirlar. 4. Taraf Devletler, bu maddede taninan hakkin tam olarak gerçeklestirilmesini tedricen saglamak amaciyla uluslararasi isbirliginin gelistirilmesi ve tesviki konusunda karsilikli olarak söz verirler. Bu konuda gelismekte olan ülkelerin gereksinimleri özellikle gözönünde tutulur.

Madde 25:Taraf Devletler, yetkili makamlarca korunma ve bakim altina alma, bedensel ya da ruhsal tedavi amaçlariyla hakkinda bir yerlestirme tedbiri uygulanan çocugun, gördügü tedaviyi ve yerlestirilmesine bagli diger tüm sartlari belli araliklarla gözden geçirme hakkina sahip oldugunu kabul ederler.

Madde 26:1. Taraf Devletler, her çocugun, sosyal sigorta dahil, sosyal güvenlikten yararlanma hakkini tanir ve bu hakkin tam olarak gerçeklesmesini saglamak için ulusal hukuklarina uygun, gerekli önlemleri alirlar. 2. Sosyal Güvenlik, çocugun ve çocugun bakimindan sorumlu olanlarin kaynaklari ve kosullari gözönüne alinarak ve çocuk tarafindan ya da onun adina yapilan sosyal güvenlikten yararlanma basvurusuna iliskin baskaca durumlar da gözönünde tutularak saglanir.

Madde 27:1. Taraf Devletler, her çocugun bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlâksal ve toplumsal gelismesini saglayacak yeterli bir hayat seviyesine hakki oldugunu kabul ederler. 2. Çocugun gelismesi için gerekli hayat sartlarinin saglanmasi sorumlulugu; sahip olduklari imkânlar ve mali güçleri çerçevesinde öncelikle çocugun ana-babasina veya çocugun bakimini üstlenen diger kisilere düser. 3. Taraf Devletler, ulusal durumlarina göre ve olanaklari ölçüsünde, anababaya ve çocugun bakimini üstlenen diger kisilere, çocugun bu hakkinin uygulanmasinda yardimci olmak amaciyla gerekli önlemleri alir ve gereksinim oldugu takdirde özellikle beslenme, giyim ve barinma konularinda maddi yardim ve destek programlari uygularlar. 4. Taraf Devletler, Taraf Devlet ülkesinde veya baska ülkede bulunsun; ana-babasi veya çocuga karsi mali sorumlulugu bulunan diger kisiler tarafindan, çocugun bakim giderlerinin karsilanmasini saglamak amaciyla her türlü uygun önlemi alirlar. Özellikle çocuga karsi mali sorumlulugu olan kisinin, çocugun ülkesinden baska bir ülkede yasamasi halinde, Taraf Devletler bu konuya iliskin uluslararasi anlasmalara katilmayi veya bu tür anlasmalar akdinin yanisira baskaca uygun düzenlemelerin yapilmasini tesvik ederler.

Madde 28:1. Taraf Devletler, çocugun egitim hakkini kabul ederler ve bu hakkin firsat esitligi temeli üzerinde tedricen gerçeklestirilmesi görüsüyle özellikle: a. Ilkögretimi herkes için zorunlu ve parasiz hale getirirler; b. Ortaögretim sistemlerinin genel oldugu kadar mesleki nitelikte de olmak üzere çesitli biçimlerde örgütlenmesini tesvik ederler ve bunlarin tüm çocuklara açik olmasini saglarlar ve gerekli durumlarda mali yardim yapilmasi ve ögretimi parasiz kilmak gibi uygun önlemleri alirlar; c. Uygun bütün araçlari kullanarak, yüksek ögretimi yetenekleri dogrultusunda herkese açik hale getirirler; d. Egitim ve meslek seçimine iliskin bilgi ve rehberligi bütün çocuklar için elde edilir hale getirirler; e. Okullarda düzenli biçimde devamin saglanmasi ve okulu terketme oranlarinin düsürülmesi için önlem alirlar. 2. Taraf Devletler, okul disiplininin çocugun insan olarak tasidigi sayginlikla bagdasir biçimde ve bu Sözlesme’ye uygun olarak yürütülmesinin saglanmasi amaciyla gerekli olan tüm önlemleri alirlar. 3. Taraf Devletler egitim alaninda, özellikle cehaletin ve okuma yazma bilmemenin dünyadan kaldirilmasina katkida bulunmak ve çagdas egitim yöntemlerine ve bilimsel ve teknik bilgilere sahip olunmasini kolaylastirmak amaciyla uluslararasi isbirligini güçlendirir ve tesvik ederler. Bu konuda, gelismekte olan ülkelerin gereksinimleri özellikle gözönünde tutulur.

Madde 29:1. Taraf Devletler çocuk egitiminin asagidaki amaçlara yönelik olmasini kabul ederler: a. Çocugun kisiliginin, yeteneklerinin, zihinsel ve bedensel yeteneklerinin mümkün oldugunca gelistirilmesi; b. Insan haklarina ve temel özgürlüklere, Birlesmis Milletler Andlasmasinda benimsenen ilkelere saygisinin gelistirilmesi; c. Çocugun ana-babasina, kültürel kimligine, dil ve degerlerine, çocugun yasadigi veya geldigi mense ülkenin ulusal degerlerine ve kendisininkinden farkli uygarliklara saygisinin gelistirilmesi; d. Çocugun, anlayisi, baris, hosgörü, cinsler arasi esitlik ve ister etnik, ister ulusal, ister dini gruplardan, isterse yerli halktan olsun, tüm insanlar arasinda dostluk ruhuyla, özgür bir toplumda, yasantiyi, sorumlulukla üstlenecek sekilde hazirlanmasi; e. Dogal çevreye saygisinin gelistirilmesi. 2. Bu maddenin veya 28’inci maddenin hiçbir hükmü gerçek ve tüzel kisilerin ögretim kurumlari kurmak ve yönetmek özgürlügüne, bu maddenin 1 inci fikrasinda belirtilen ilkelere saygi gösterilmesi ve bu kurumlarda yapilan egitimin Devlet tarafindan konulmus olan asgari kurallara uygun olmasi kosuluyla, aykiri sayilacak biçimde yorumlanmayacaktir.

Madde 30:Soya, dine ya da dile dayali azinliklarin ya da yerli halklarin varoldugu Devletlerde, böyle bir azinliga mensup olan ya da yerli halktan olan çocuk, ait oldugu azinlik toplulugunun diger üyeleri ile birlikte kendi kültüründen yararlanma, kendi dinine inanma ve uygulama ve kendi dilini kullanma hakkindan yoksun birakilamaz.

Madde 31:1. Taraf Devletler çocugun dinlenme, bos zaman degerlendirme, oynama ve yasina uygun eglence (etkinliklerinde) bulunma ve kültürel ve sanatsal yasama serbestçe katilma hakkini tanirlar. 2. Taraf Devletler, çocugun kültürel ve sanatsal yasama tam olarak katilma hakkini saygi duyarak tanirlar ve özendirirler ve çocuklar için, bos zamani degerlendirmeye, dinlenmeye, sanata ve kültüre iliskin (etkinlikler) konusunda uygun ve esit firsatlarin saglanmasini tesvik ederler.

Madde 32:1. Taraf Devletler, çocugun, ekonomik sömürüye ve her türlü tehlikeli iste ya da egitimine zarar verecek ya da sagligi veya bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlâksal ya da toplumsal gelismesi için zararli olabilecek nitelikte çalistirilmasina karsi korunma hakkini kabul ederler. 2. Taraf Devletler, bu maddenin uygulamaya konulmasini saglamak için yasal, idari, toplumsal ve egitsel her önlemi alirlar. Bu amaçlar ve öteki uluslararasi belgelerin ilgili hükümleri gözönünde tutularak, Taraf Devletler özellikle su önlemleri alirlar: a.Ise kabul için bir ya da birden çok asgari yas siniri tesbit ederler;b. Çalismanin saat olarak süresi ve kosullarina iliskin uygun düzenlemeleri yaparlar. c. Bu maddenin etkili biçimde uygulanmasini saglamak için ceza veya baska uygun yaptirimlar öngörürler.

Madde 33:Taraf Devletler, çocuklarin uluslararasi anlasmalarda tanimladigi biçimde uyusturucu ve psikotrop maddelerin yasadisi kullanimina karsi korunmasi ve çocuklarin bu tür maddelerin yasadisi üretimi ve kaçakçiligi alaninda kullanilmasini önlemek amaciyla, yasal, sosyal ve egitsel niteliktekiler de dahil olmak üzere, her türlü uygun önlemleri alirlar.

Madde 34:Taraf Devletler, çocugu, her türlü cinsel sömürüye ve cinsel suistimale karsi koruma güvencesi verirler. Bu amaçla Taraf Devletler özellikle: a. Çocugun yasadisi bir cinsel faaliyete girismek üzere kandirilmasi veya zorlanmasini; b. Çocuklarin, fuhus, ya da diger yasadisi cinsel faaliyette bulundurularak sömürülmesini;c. Çocuklarin pornografik nitelikli gösterilerde ve malzemede kullanilarak sömürülmesini, önlemek amaciyla ulusal düzeyde ve ikili ile çok tarafli iliskilerde gerekli her türlü önlemi alirlar.

Madde 35:Taraf Devletler, her ne nedenle ve hangi biçimde olursa olsun, çocuklarin kaçirilmalari, satilmalari veya fuhusa konu olmalarini önlemek için ulusal düzeyde ve ikili ve çok yanli iliskilerde gereken her türlü önlemleri alirlar.

Madde 36:Taraf Devletler, esenligine herhangi bir biçimde zarar verebilecek baska her türlü sömürüye karsi çocugu korurlar.

Madde 37:Taraf Devletler asagidaki hususlari saglarlar: a. Hiçbir çocuk, iskence veya diger zalimce, insanlik disi veya asagilayici muamele ve cezaya tâbi tutulmayacaktir. Onsekiz yasindan küçük olanlara, isledikleri suçlar nedeniyle idam cezasi verilemeyecegi gibi saliverilme kosulu bulunmayan ömür boyu hapis cezasi da verilmeyecektir. b. Hiçbir çocuk yasadisi ya da keyfi biçimde özgürlügünden yoksun birakilmayacaktir. Bir çocugun tutuklanmasi, alikonulmasi veya hapsi yasa geregi olacak ve ancak en son basvurulacak bir önlem olarak düsünülüp, uygun olabilecek en kisa süre ile sinirli tutulacaktir. c. Özgürlügünden yoksun birakilan her çocuga insancil biçimde ve insan kisiliginin özünde bulunan sayginlik ve kendi yasindaki kisilerin gereksinimleri gözönünde tutularak davranilacaktir. Özgürlügünden yoksun olan her çocuk, kendi yüksek yarari aksini gerektirmedikçe, özellikle yetiskinlerden ayri tutulacak ve olaganüstü durumlar disinda ailesi ile yazisma ve görüsme yoluyla iliski kurma hakkina sahip olacaktir. d. Özgürlügünden yoksun birakilan her çocuk, kisa zamanda yasal ve uygun olan diger yardimlardan yararlanma hakkina sahip olacagi gibi özgürlügünden yoksun birakilmasinin yasaya aykiriligini bir mahkeme veya diger yetkili, bagimsiz ve tarafsiz makam önünde iddia etme ve böylesi bir islemle ilgili olarak ivedi karar verilmesini isteme hakkina da sahip olacaktir.

Madde 38:1. Taraf Devletler, silahli çatisma halinde kendilerine uygulanabilir olan uluslararasi hukukun, çocuklari da kapsayan insani kurallarina uymak ve uyulmasini saglamak yükümlülügünü üstlenirler.2. Taraf Devletler, onbes yasindan küçüklerin çatismalara dogrudan katilmamasi için uygun olan bütün önlemleri alirlar. 3. Taraf Devletler, özellikle onbes yasina gelmemis çocuklari askere almaktan kaçinirlar. Taraf Devletler, onbes ile onsekiz yas arasindaki çocuklarin silah altina alinmalari gereken durumlarda, önceligi yasça büyük olanlara vermek için çaba gösterirler.4. Silahli çatismalarda sivil halkin korunmasina iliskin uluslararasi insani hukuk kurallari tarafindan öngörülen yükümlülüklerine uygun olarak, Taraf Devletler, silahli çatismadan etkilenen çocuklara koruma ve bakim saglamak amaciyla mümkün olan her türlü önlemi alirlar.

Madde 39:Taraf Devletler, her türlü ihmal, sömürü ya da suistimal, iskence ya da her türlü zalimce, insanlik disi veya asagilayici muamele ya da ceza uygulamasi ya da silahli çatisma magduru olan bir çocugun, bedensel ve ruhsal bakimdan sagligina yeniden kavusmasi ve yeniden toplumla bütünlesebilmesini temin için uygun olan tüm önlemleri alirlar. Bu tür sagliga kavusturma ve toplumla bütünlestirme, çocugun sagligini, özgüvenini ve sayginligini gelistirici bir ortamda gerçeklestirilir.

Madde 40:1. Taraf Devletler, hakkinda ceza yasasini ihlâl ettigi iddia edilen ve bu nedenle itham edilen ya da ihlâl ettigi kabul edilen her çocugun; çocugun yasi ve yeniden topluma kazandirilmasinin ve toplumda yapici rol üstlenmesinin arzu edilir oldugu hususlari gözönünde bulundurularak, tasidigi sayginlik ve deger duygusunu gelistirecek ve baskalarinin da insan haklarina ve temel özgürlüklerine saygi duymasini pekistirecek nitelikte muamele görme hakkini kabul ederler.2. Bu amaçla ve uluslararasi belgelerin ilgili hükümleri göz-önünde tutularak Taraf Devletler özellikle, sunlari saglarlar: a. Islendigi zaman ulusal ya da uluslararasi hukukça yasaklanmamis bir eylem ya da ihmâl nedeniyle hiçbir çocuk hakkinda ceza yasasini ihlâl ettigi iddiasi ya da ithami öne sürülemeyecegi gibi böyle bir ihlâlde bulundugu da kabul edilmeyecektir. b. Hakkinda ceza kanununu ihlâl iddiasi veya ithami bulunan her çocuk asagidaki asgari güvencelere sahiptir: i. Haklarindaki suçlama yasal olarak sabit oluncaya kadar masum sayilmak;ii. Haklarindaki suçlamalardan kendilerinin hemen ve dogrudan dogruya; ya da uygun düsen durumlarda ana-babalari ya da yasal vasileri kanali ile haberli kilinmak ve savunmalarinin hazirlanip sunulmasinda gerekli yasal ya da uygun olan baska yardimdan yararlanmak; iii. Yetkili, bagimsiz ve yansiz bir makam ya da mahkeme önünde adli ya da baskaca uygun yardimdan yararlanarak ve özellikle çocugun yasi ve durumu gözönüne alinmak suretiyle kendisinin yüksek yararina aykiri oldugu saptanmadigi sürece, ana-babasi veya yasal vasisi de hazir bulundurularak yasaya uygun biçimde adil bir durusma ile konunun gecikmeksizin karara baglanmasinin saglanmasi; iv. Taniklik etmek ya da suç ikrarinda bulunmak için zorlanmamak; aleyhine olan taniklari sorguya çekmek veya sorguya çekmis olmak ve lehine olan taniklarin hazir bulunmasinin ve sorgulanmasinin esit kosullarda saglanmasi;v. Ceza yasasini ihlâl ettigi sonucuna varilmasi halinde, bu kararin ve bunun sonucu olarak alinan önlemlerin daha yüksek yetkili, bagimsiz ve yansiz bir makam ya da mahkeme önünde yasaya uygun olarak incelenmesi;vi. Kullanilan dili anlamamasi veya konusamamasi halinde çocugun parasiz çevirmen yardimindan yararlanmasi; vii. Kovusturmanin her asamasinda özel hayatinin gizliligine tam saygi gösterilmesine hakki olmak; 3. Taraf Devletler, hakkinda ceza yasasini ihlâl ettigi iddiasi ileri sürülen, bununla itham edilen ya da ihlâl ettigi kabul olunan çocuk bakimindan, yalnizca ona uygulanabilir yasalarin, usullerin, onunla ilgili makam ve kuruluslarin olusturulmasini tesvik edecek ve özellikle su konularda çaba göstereceklerdir: Ceza Yasasini ihlâl konusunda asgari bir yas siniri belirleyerek, bu yas sinirinin altindaki çocugun ceza ehliyetinin olmadiginin kabulü;a. Uygun bulundugu ve istenilir oldugu takdirde, insan haklari ve yasal güvencelere tam saygi gösterilmesi kosulu ile bu tür çocuklar için adli kovusturma olmaksizin önlemlerin alinmasi. 4. Koruma tedbiri, yönlendirme ve gözetim kararlari, danismanlik, sartli saliverme, bakim için yerlestirme, egitim ve meslek ögretme programlari ve diger kurumsal bakim seçenekleri gibi çesitli düzenlemelerin uygulanmasinda, çocuklara durumlari ve suçlari ile orantili ve kendi esenliklerine olacak biçimde muamele edilmesi saglanacaktir.

Madde 41:Bu Sözlesme’de yeralan hiçbir husus, çocuk haklarinin gerçeklestirilmesine daha çok yardimci olan ve: 1. Bir Taraf Devletin yasasinda veya 2. Bu Devlet bakimindan yürürlükte olan uluslararasi hukukta yeralan hükümleri etkilemeyecektir.

Çocuk Haklarina Dair Sözlesme: Ikinci Kisim, Madde 42-45

Madde 42:Taraf Devletler, Sözlesme ilke ve hükümlerinin uygun ve etkili araçlarla yetiskinler kadar çocuklar tarafindan da yaygin biçimde ögrenilmesini saglamayi taahhüt ederler.

Madde 43:1. Taraf Devletlerin bu Sözlesme ile üstlendikleri yükümlülükleri yerine getirme konusunda kaydettikleri ilerlemeleri incelemek amaciyla, görevleri asagida belirtilen bir Çocuk Haklari Komitesi kurulmustur. 2. Komite bu Sözlesme ile hükme baglanan alanda yetenekleriyle taninmis ve yüksek ahlâk sahibi on uzmandan olusur. Komite üyeleri Taraf Devletlerce kendi vatandaslari arasindan ve kisisel olarak görev yapmak üzere, adil bir cografi dagilimi saglama geregi ve baslica hukuk sistemleri göz-önünde tutularak seçilirler.3. Komite üyeleri, Taraf devletlerce gösterilen kisiler listesinden gizli oyla seçilirler. Her Taraf Devlet, vatandaslari arasindan bir uzmani aday gösterebilir. 4. Komite için ilk seçim, bu Sözlesme’nin yürürlüge girisini izleyen alti ay içinde yapilir. Sonraki seçimler iki yilda bir yapilir. Her seçim tarihinden en az dört ay önce, Birlesmis Milletler Teskilati Genel Sekreteri, Taraf Devletleri iki ay içinde adaylarini göstermeye yazili olarak davet eder. Daha sonra Genel Sekreter böylece belirlenen kisilerden, kendilerini gösteren Taraf Devletleri de isaret ederek, alfabetik siraya göre olusturdugu bir listeyi, Taraf Devletlere bildirir. 5. Seçimler, Birlesmis Milletler Teskilati Merkezinde, Genel Sekreter tarafindan davet edilen Taraf Devletler toplantilarinda yapilir. Nisabi, Taraf Devletlerin üçte ikisinin olusturdugu bu toplantilarda, hazir bulunan ve oy kullanan Devletlerin salt çogunluguyla en fazla oy alan kisiler Komiteye seçilir. 6. Komite üyeleri dört yil için seçilir. Aday gösterildikleri takdirde yeniden seçilebilirler. lk seçimde seçilmis olan bes üyenin görevi iki yil sonra sona erer, bu bes üyenin isimleri ilk seçimden hemen sonra toplanti baskani tarafindan çekilen kura ile belirlenir. 7. Bir komite üyesinin ölmesi veya çekilmesi ya da baska herhangi bir nedenle bir üyenin Komitedeki görevlerini yapamaz hale gelmesi durumunda adayligini öneren Taraf Devlet, Komitenin onaylamasi kosuluyla, böylece bosalan yerdeki görev süresi doluncaya kadar, kendi vatandaslari arasindan baska bir uzmani atayabilir.8. Komite, iç tüzügünü kendisi belirler. 9. Komite, memurlarini iki yillik bir süre için seçer. 10. Komite toplantilari olagan olarak Birlesmis Milletler Teskilati Merkezinde ya da Komite tarafindan belirlenecek baska uygun bir yerde yapilir. Komite olagan olarak her yil toplanir. Komite toplantilarinin süresi, gerektiginde, Genel Kurulca onaylanmak kosuluyla, bu Sözlesmeye Taraf Devletlerin bir toplantisiyla belirlenir veya degistirilir. 11. Birlesmis Milletler Teskilati Genel Sekreteri gerekli maddi araçlari ve personeli bu Sözlesme ile kendisine verilen görevleri etkili biçimde görebilmesi amaciyla, Komite emrine verir. 12. Bu Sözlesme uyarinca olusturulan Komitenin üyeleri, Genel Kurulun onayi ile, Birlesmis Milletler Teskilatinin kaynaklarindan karsilanmak üzere, Genel Kurulca saptanan sart ve kosullar çerçevesinde kararlastirilan ücreti alirlar.

Madde 44:1. Taraf Devletler, bu Sözlesme’de taninan haklari yürürlüge koymak için, aldiklari önlemleri ve bu haklardan yararlanma konusunda gerçeklestirilen ilerlemeye iliskin raporlari: a. Bu Sözlesme’nin, ilgili Taraf Devlet bakimindan yürürlüge giris tarihinden baslayarak iki yil içinde;b. Daha sonra bes yilda bir, Birlesmis Milletler Genel Sekreteri araciligi ile Komiteye sunmayi taahhüt ederler. 2. Bu madde uyarinca hazirlanan raporlarda, bu Sözlesme’ye göre üstlenilen sorumluluklarin, sayet varsa, yerine getirilmesini etkileyen nedenler ve güçlükler belirtilecektir. Raporlarda ayrica, ilgili ülkede Sözlesme’nin uygulanmasi hakkinda Komiteyi etraflica aydinlatacak biçimde yeterli bilgi de bulunacaktir. 3. Komiteye etrafli bilgi içeren bir ilk rapor sunmus olan Taraf Devlet, bu maddenin 1 (b) bendi geregince sunacagi sonraki raporlarinda daha önce verilmis olan temel bilgileri tekrarlamayacaktir. 4. Komite, Taraf Devletlerden Sözlesme’nin uygulamasina iliskin her türlü ek bilgi isteminde bulunabilir. 5. Komite, iki yilda bir Ekonomik ve Sosyal Konsey araciligi ile Genel Kurula faaliyetleri hakkinda bir rapor sunar. 6. Taraf Devletler kendi raporlarinin ülkelerinde genis biçimde yayimini saglarlar.

Madde 45:Sözlesme’nin etkili biçimde uygulanmasini gelistirme ve Sözlesme kapsamina giren alanda uluslararasi isbirligini tesvik etmek amaciyla:a. Uzmanlasmis kurumlar, UNICEF ve Birlesmis Milletler Teskilatinin öteki organlari, bu Sözlesme’nin kendi yetki alanlarina iliskin olan hükümlerinin uygulanmasinin incelenmesi sirasinda, temsil edilmek hakkina sahiptirler. Komite; uzmanlasmis kurumlari, UNICEF’i ve uygun buldugu öteki yetkili kuruluslari, kendi yetki alanlarini ilgilendiren konularda uzman olarak görüs vermeye davet edebilir. Komite, uzmanlasmis kurumlari, UNICEF’i ve Birlesmis Milletler Teskilatinin öteki organlarini kendi faaliyet alanlarina iliskin kesimlerde Sözlesme’nin uygulanmasi hakkinda rapor sunmaya davet edebilir; b. Komite, uygun buldugu takdirde, Taraf Devletlerce sunulmus, bir istem içeren ya da teknik danisma veya yardim ihtiyacini belirten her raporu, gerekiyorsa Komitenin bu istek veya ihtiyaca iliskin tavsiye ve gözlemlerini de ekleyerek, uzmanlasmis kurumlara, UNICEF’e ve öteki yetkili kuruluslara gönderir; c. Komite, Genel Kurula Genel Sekreterden Komite adina çocuk haklarina iliskin sorunlarda incelemeler yaptirmasi isteginde bulunulmasini, tavsiye edebilir; d. Komite, bu Sözlesme’nin 44 ve 45’inci maddeleri uyarinca alinan bilgilere dayanarak, telkin ve genel nitelikte tavsiyelerde bulunabilir. Bu telkin ve genel nitelikteki tavsiyeler, ilgili olan her Taraf Devlete gönderilir ve sayet varsa, Taraf Devletlerin yorumlari ile birlikte Genel Kurulun dikkatine sunulur.

Çocuk Haklarina Dair Sözlesme: Üçüncü Kisim, Madde 46-54

Madde 46:Bu Sözlesme bütün Devletlerin imzasina açiktir.

Madde 47:Bu Sözlesme onaylamaya bagli tutulmustur. Onay belgeleri Birlesmis Milletler Teskilati Genel Sekreteri nezdine tevdi edilecektir.

Madde 48:Bu Sözlesme bütün Devletlerin katilmasina açik olacaktir. Katilma belgeleri Birlesmis Milletler Teskilati Genel Sekreteri nezdine tevdi edilecektir.

Madde 49:1. Bu Sözlesme, yirminci onay ya da katilma belgesinin Birlesmis Milletler Teskilati Genel Sekreteri nezdine tevdi tarihini izleyen otuzuncu gün yürürlüge girecektir. 2. Yirminci onay ya da katilma belgesinin tevdiinden sonra bu Sözlesme’yi onaylayacak ya da ona katilacak Devletlerin her biri için, bu Sözlesme, sözkonusu Devletin onay ya da katilma belgesini tevdi tarihinden sonraki otuzuncu gün yürürlüge girecektir.

Madde 50:1. Bu Sözlesme’ye Taraf herhangi bir Devlet bir degisiklik önerisinde bulunabilir ve buna iliskin metni Birlesmis Milletler Teskilati Genel Sekreteri nezdine tevdi edebilir. Genel Sekreter bunun üzerine degisiklik önerisini Taraf Devletlere, önerinin incelenmesi ve oya konulmasi amaciyla bir Taraf Devletler Konferansi olusturulmasini isteyip istemediklerini kendisine bildirmeleri kaydiyla, iletir. Böyle bir duyuru tarihini izleyen dört ay içinde Taraf Devletlerin en az üçte biri sözkonusu konferansin toplanmasindan yana olduklarini ifade ederlerse Genel Sekreter, Birlesmis Milletler Teskilati çerçevesinde bu konferansi düzenler. Konferansta hazir bulunan ve oy kullanan Taraf Devletlerin çogunlugu tarafindan kabul edilen her degisiklik, onay için Birlesmis Miletler Genel Kuruluna sunulur. 2. Bu maddenin 1’inci fikrasinda yeralan hükümlere uygun olarak kabul edilen bir degisiklik, Birlesmis Milletler Genel Kurulunca onaylandigi ve bu Sözlesme’ye Taraf Devletlerin üçte iki çogunlugu tarafindan kabul edildigi zaman yürürlüge girer.3. Bir degisiklik yürürlüge girdigi zaman, onu kabul eden Taraf Devletler bakimindan baglayicilik tasir. Öteki Taraf Devletler bu Sözlesme hükümleri ve daha önce kabul ettikleri her degisiklikle bagli kalirlar.

Madde 51:1. Birlesmis Milletler Teskilati Genel Sekreteri, onay ya da katilma aninda yapilabilecek çekincelerin metnini alacak ve bütün Devletlere bildirecektir. 2. Bu Sözlesme’nin amaci ve konusu ile bagdasmayan hiçbir çekinceye izin verilmeyecektir. 3. Çekinceler, Birlesmis Milletler Teskilati Genel Sekreterince, geri alinacagina iliskin bildirimde bulunma yoluyla her zaman geri alinabilir. Bunun üzerine Genel Sekreter, bütün Devletleri haberdar eder. Böyle bir bildirim, Genel Sekreter tarafindan alindigi tarihte islerlik kazanir.

Madde 52:Bir Taraf Devlet, bu Sözlesme’yi, Birlesmis Milletler Teskilati Genel Sekreterine verecegi yazili bildirim yoluyla feshedebilir. Fesih, bildirimin Genel Sekreter tarafindan alinmasi tarihinden bir yil sonra geçerli olur.

Madde 53:Birlesmis Milletler Teskilati Genel Sekreteri, bu Sözlesme’nin tevdi makami olarak belirlenmistir.

Madde 54:Ingilizce, Arapça, Çince, Ispanyolca, Fransizca ve Rusça metinleri de ayni derecede geçerli olan bu Sözlesme’nin özgün metni, Birlesmis Milletler Teskilati Genel Sekreteri nezdine tevdi edilecektir.Hükümetleri tarafindan tam yetkili kilinan asagida imzalari bulunan Temsilciler, yukaridaki kurallarin isiginda, bu Sözlesme’yi imzalamislardir.

Ihtirazi Kayit: Türkiye Cumhuriyeti Birlesmis Milletler Çocuk Haklarina Dair Sözlesme’sinin 17, 29 ve 30. maddeleri hükümlerini T.C. Anayasasi ve 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Anlasmasi hükümlerine ve ruhuna uygun olarak yorumlama hakkini sakli tutmaktadir.